پشت پرده مسمومیت دانش آموزان
بيش از 1300 دانش‌آموز و اوليای مدارس تاكنون با گزارش مسموميت راهی بيمارستان شده‌اند، اما هنوز حتی يك گزارش آسيب‌شناسی رسمی يك گزارش نمونه‌برداری از مدارس توسط پدافند، مسوول بررسی مساله شده‌اند، منتشر نشده است.
به گزارش تجارت‌نیوز، يكی از اولين توضيحاتی كه در مورد مسموميت دانش‌آموزان منتشر شد، ادعای مصرف مخدر يا كشيدن گل در مدارس بود. در هفته‌هاي اول انتشار گزارش‌هاي مسموميت، به خصوص با درنظر گرفتن اينكه اسامي برخي مدارس در گزارش‌های مسموميت تكرار مي‌شد و مدارسی كه گزارش مسموميت از آنها منتشر شده بود نزديك به هم بودند، برخی كانال‌های خبري در قم به نقل از منابع آگاه و غيرآگاه، دانش‌آموزان را متهم كردند علايمي كه گزارش كرده‌اند به دليل مصرف مواد مخدر يا كشيدن گل و سيگار بوده است. با درنظر گرفتن اينكه طبق اعلام دانشگاه علوم پزشكي قم، از دانش‌آموزاني كه با شكايت مسموميت به بيمارستان‌هاي مختلف منتقل شده بودند، آزمايش‌های كاملی گرفته شده است، ظن ارتباط بروز علايم مسموميت با مصرف گل يا مخدرهاي ديگر به سرعت رد شد. بعدا در مدارس ديگري در شهرستان‌هاي ديگر، عده ديگري از مسوولان هم اين ادعا را مطرح كردند كه ممكن است دانش‌آموزان به دليل مصرف ماده خاصي دچار علايم مسموميت شده باشند. هيچ آزمايشی كه چنين ادعايی را تاييد كند از سوی مقامات بهداشتی در هيچ‌كدام از شهرهای درگير مساله مسموميت دانش‌آموزان منتشر نشده است.
گزارش‌های مسموميت همزمان با شدت گرفتن سرماي هوا در ماه آخر پاييز آغاز شده است. همين موضوع باعث شد به خصوص در گزارش‌هاي اوليه، گمانه‌زني‌هايي در مورد احتمال تاثير انتشار گاز منوكسيدكربن از سيستم‌های گرمايشی مدارس در بروز علايم مسموميت دانش‌آموزان مطرح شود. در هفته‌های اول انتشار گزارش‌های مسموميت، آتش‌نشانی قم هم اعلام كرد كه در برخی مدارسی كه گزارش مسموميت داده بودند، ردی از نشت گاز منوكسيدكربن ديده شده است. اين موضوع نمیتوانست تمام گزارش‌های مسموميت را توضيح دهد. بسياری از مدارسی كه گزارش مسموميت داده بودند، سيستم گرمايشی كه منوكسيدكربن توليد كند، نداشتند. با فرض اينكه برخی گزارش‌های مسموميت ناشی از انتشار منوكسيدكربن بوده باشد، آتش‌نشانی در قم و بعدا در استان‌ها و شهرهای ديگر گزارش‌های مشابهی از انتشار اين گاز در مدارس منتشر نكرده است.
گمانه‌زنی‌های ديگری در مورد انتشار آمونياك و ربط آن به بروز علايم مسموميت هم در هفته‌های اول وجود داشت كه توسط علوم پزشكی شهر قم رد شده و در شهرهای ديگر نيز تكرار نشده است.
در قم و بعدا در برخی ديگر از شهرهايی كه گزارش‌هايی از مسموميت داشتند، حرف‌هايی در مورد «حضور عامل انساني» منتشر شده است. در يك نمونه، پدر يك دانش‌آموز از دانش‌آموزاني كه در قم با علايم مسموميت به بيمارستان فرستاده شده‌اند، تعريف كرد كه دانش‌آموزان ساعتي قبل از بروز علايم مسموميت، زني را ديده‌اند كه وارد مدرسه شده و چيزی را در منبع آب مدرسه حل كرده است.
در گزارش ديگري از يك مدرسه در اسلام‌شهر، شاهدان به رسانه‌ها گفتند «چند نفر» كه پوشش آنها جنسيت‌شان را پنهان كرده بود، وارد حياط مدرسه شده‌اند و سرايدار را كتك زده‌اند و يك «گاز» (كپسول حاوي گاز) در مدرسه انداخته و فرار كرده‌اند.نيروي انتظامي بعدا توضيح داد كه تمامي فيلم‌هاي موجود مربوط به مدارسي كه در آنها گزارش مسموميت اعلام شده را بررسي كرده اما اثري از ورود و خروج‌هاي مشكوك به مدارس پيدا نكرده است.
در يك نمونه ديگر يك كاربر در توييتر ادعا كرد كه حمله به مدرسه فرزندش با كوادكوپتر انجام شده است، او نوشته بود كه بچه‌ها ديده‌اند كه يك شيء پرنده بالاي مدرسه پرواز كرده و يك «گاز» را به حياط مدرسه انداخته است. از آنجا كه در تمام گزارش‌ها به «مسموميت تنفسي» اشاره شده، بعيد است ادعا در مورد آلوده شدن آب مدرسه دقيق و درست باشد، در جاهايي كه اشاره به «انداختن گاز در مدرسه» شده است هم پوكه‌اي از كپسول حاوي گاز كشف نشده يا لااقل گزارشي در مورد كشف چنين پوكه‌ای منتشر نشده است.
اواسط اسفند ماه، رييس كميسيون آموزش مجلس اعلام كرد كه مقصر مسموميت دانش‌آموزان، گاز نيتروژن است. نيتروژن بعد از اكسيژن مهم‌ترين تركيب هوايي است كه تنفس مي‌كنيم، اما در صورتي كه مقدار قابل ملاحظه‌اي از آن در هوا پخش شود، مي‌تواند علايم مسموميت ايجاد كند. نيتروژن بو ندارد، بنابراين مي‌تواند در مورد برخي از گزارش‌هاي مسموميت كه در آنها به استشمام بو اشاره نشده، مظنون اصلي باشد. مشكل فقط اين است كه آن مقدار نيتروژني كه بتواند يك كلاس يا يك مدرسه را آلوده كند، بايد حتما توسط سيلندر نيتروژن به فضاي بسته برده شود. باز كردن سيلندر و پخش كردن آن در هوا هم كار هر كسي نيست چون هواي ذخيره‌شده در سيلندر تحت فشار است، در صورتي كه توسط افراد غير حرفه‌اي باز شود ممكن است از دست در برود و موجب تخريب فضا شود. مقدار نيتروژني كه بتوان با آن يك كلاس را آلوده كرد، بايد در سيلندر و با ماشين به مدرسه حمل شود و قطعا نمي‌توان آن را پنهان كرد. علايم مسموميت با نيتروژن مشابه علايمي است كه دانش‌آموزان مسموم گزارش كرده‌اند، سردرد و تهوع و سرگيجه را بسياري از عوامل مسموميت‌زا توليد مي‌كنند، اما احساس فلج عضلاني از مشخصه‌هاي مسموميت با نيتروژن است و شايد همين مساله باعث شده به‌رغم مساله حمل آن مقدار نيتروژن به مدارس، برخي تصور كنند كه اين ماده مي‌تواند مسموميت‌ها را توضيح دهد.
يكي از ايده‌هايي كه به خصوص صدا و سيما به آن علاقه جدي دارد، نقش يك كاميون سرگردان در مسموميت دانش‌آموزان مدارس است. اسفندماه و همزمان با بالا گرفتن گزارش‌هاي مسموميت، صدا و سيما در گزارشي مدعي شد كه يك كاميون حاوي «نفتا» در چند شهر مختلف ازجمله پرديس، قم و بروجرد روبه‌روي مدارسي كه گزارش مسموميت داده‌اند ديده شده است. كاميون توقيف شد و بعدا گفتند نگهبان پاركينگي كه كاميون به آنجا هدايت شده هم دچار علايم مسموميت شده است. با اين وجود فرضيه دست داشتن نفتا، كاميون و راننده آن در مسموميت دانش‌آموزان با سوالات جدي روبه‌رو است. نفتا به گروهي از سوخت‌هاي مايع هيدروكربني با فراريت و اشتعال‌پذيري بسيار بالا گفته مي‌شود كه بخار آن مي‌تواند علايم مسموميت هم ايجاد كند. مسموميت با نفتا، علايمي مانند سرگيجه، تهوع و سردرد ايجاد مي‌كند، اما براي قبول كردن نقش نفتا در مسموميت دانش‌آموزان بايد گزارش‌هايي از استشمام بويي شبيه بوي بنزين كه بوي غالب نفتا است وجود داشته باشد. چنين گزارش‌هايي وجود ندارد. علاوه بر اين، براي مسموم شدن با نفتا، مشابه مسموم شدن با نيتروژن به مقدار بسيار زيادي بخار نفتا نياز است. حجم بخاري كه بتواند علايم مسموميت در دانش‌آموزان ايجاد كند، قطعا پيش از ايجاد مسموميت تنفسي با يك جرقه كوچك به آتش‌سوزي منجر مي‌شود. در گزارش‌هاي صدا و سيما ادعا شده است كه كاميون نفتا بيرون چند مدرسه كه گزارش مسموميت داده‌اند قرار داشته است، گزارش‌هاي مسموميت همه از داخل كلاس‌ها منتشر شده است و توضيحي وجود ندارد كه چرا در فاصله بين خيابان تا كلاس‌هاي درس، كسي بر اثر قرار گرفتن در مسير بخارات نفتا دچار علايم مسموميت نشده است. همين طور توضيحي وجود ندارد كه بخار نفتا چطور از فضاي باز گذشته، به فضاي بسته كلاس‌ها رسيده، در اين فضا غليظ شده و مسموميت ايجاد كرده است.
منبع: روزنامه اعتماد